Σε μια σεμνή τιμητική εκδήλωση  γεμάτη συγκίνηση και σε μια κατάμεστη  αίθουσα τιμήσαμε χθες 28.12.2022 στο Πολιτιστικό Εργαστήρι των Αγίων Ομολογητών την κυρία Βούλη Παπαδοπούλου κοινωνική λειτουργό για την μεγάλη της προσφορά στους εγκλωβισμένους την περίοδο 1979 – 1993.

Θερμές ευχαριστίες στη Nicki Chronia για την ολη οργάνωση της εκδήλωσης τον Αρχιμανδρίτη Γεώργιο Χριστοδούλου τους Βουλευτές Αμμοχωστου και όσους μας τίμησαν με την παρουσια τους.

Ευχαριστούμε επίσης τα παιδια της και τα εγγόνια της που ταξίδεψαν απο Ελλάδα και για το ωραίο καλλιτεχνικό προγραμμα που μας παρουσίασαν.

 Για την προσφορά της κυριας Βούλης  μίλησε η Νίκη Χρονία.

Σεβασμιότατοι, κυρία εκπρόσωπε Επιτρόπου Ανθρωπιστιστικων Θεμάτων και Αποδήμων,κύριοι  Βουλευτές Αμμοχώστου, αγαπητοί Πρόεδροι των Κοινοτικών Συμβουλίων Αγίας Τριάδας, Ανάβρυσης και Λεκού – Ριζοκαρπάσου, αγαπητή Πρόεδρε του Πολιτιστικού Ομίλου Ριζοκαρπάσου, αγαπητέ Πρόεδρε του Σωματείου «Το Ριζοκάρπασον», αγαπητοί κύριοι Αλέκο Κουράτο και Ανδρέα Ματσικάρη, αγαπητά μέλη των οργανωμένων συνόλων Ριζοκαρπάσου, Ριζοκαρπασίτισσες και Ριζοκαρπασίτες, φίλες και φίλοι, καλησπέρα σας!

Η αποψινή εκδήλωση είναι αφιερωμένη σε έναν σημαντικό άνθρωπο για τους Ριζοκαρπασίτες, έναν άνθρωπο που, αν και δεν έχει ρίζες από το Ριζοκάρπασο, αγάπησε βαθιά τους ανθρώπους του και έγινε ένα με αυτούς: την κυρία Βούλη Παπαδοπούλου. Η Καλαματιανή κυρία Βούλη εργάστηκε για δεκαπέντε χρόνια ως Κοινωνική Λειτουργός, δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον στους εγκλωβισμένους της Καρπασίας και στα παιδιά τους, που στα έντεκα-δώδεκα χρόνια τους βρέθηκαν αναγκασμένα να εγκαταλείψουν τις οικογένειές τους για να μη στερηθούν τη μόρφωσή τους.

Κυρία Βούλη,

η Κωμόπολη Ριζοκαρπάσου αισθάνεται χρέος της να σας πει ένα μεγάλο «ευχαριστώ» τόσο εκ μέρους των γονέων μας που έφυγαν για την αιωνιότητα όσο και εκείνων που συνεχίζουν να ζουν και να αγωνίζονται με τον τρόπο τους για να κρατηθούν στη γη που τους γέννησε. Πάνω απ’ όλους όμως, εμείς, τα κορίτσια του Μαθητικού Οικοτροφείου και τα αγόρια του Εφηβικού Ξενώνα, νιώθουμε την ανάγκη να εκφράσουμε την αγάπη μας στο πρόσωπό σας. Δεν ξέρω αν θα μπορέσω, στο πλαίσιο μιας σύντομης ομιλίας, να αποδώσω το μέγεθος της προσφοράς και της αγάπης σας προς τους εγκλωβισμένους του Ριζοκαρπάσου.

Η προσφορά της κυρίας Βούλης σε όλους εμάς αρχίζει τον Γενάρη του 1979, όταν πρωτοστατεί στη δημιουργία του Μαθητικού Οικοτροφείου για κορίτσια 12-18 χρόνων, που οι γονείς τους ήταν εγκλωβισμένοι στην κατεχόμενη Καρπασία. Το Οικοτροφείο, που στέγασε κορίτσια του Ριζοκαρπάσου και της Αγίας Τριάδας, έγινε το σπίτι μας, η οικογένειά μας! Μέχρι τότε τα παιδιά των εγκλωβισμένων έμεναν σε ανάδοχες οικογένειες, υπό την επίβλεψη του Γραφείου Κοινωνικής Ευημερίας. Το 1983, μετά την αφυπηρέτηση της Άννας Νικολάου, η Βούλη Παπαδοπούλου, τότε Λειτουργός Α΄, δηλώνει στον Επαρχιακό Λειτουργό Κοινωνικής Ευημερίας ότι ενδιαφέρεται να αναλάβει τη θέση της. Εκείνος προσπαθεί να την αποτρέψει, λέγοντάς της ότι, αν το κάνει αυτό, θα εκτελεί καθήκοντα Λειτουργού Γ΄. Η απάντηση της κυρίας Βούλης τον αιφνιδιάζει: «Δεν με ενδιαφέρουν τα τυπικά. Αγαπώ τους συνανθρώπους μου και θέλω να μη λείψει τίποτε από αυτά τα παιδιά του πολέμου!» Έτσι, από το 1983 μέχρι την αφυπηρέτησή της, το 1993, αναλαμβάνει Κοινωνική Λειτουργός Ανθρωπιστικών Θεμάτων.

Στο σημείο αυτό οφείλω, νομίζω, να μνημονεύσω και ευχαριστήσω, τις άλλες Λειτουργούς που στάθηκαν στο πλευρό της. Τις μακαριστές Ανδρούλα Τζιούρρου και Άντρη Ζαχαριάδου, τις κυρίες Μαρία Παναγίδου, Λίτσα Χατζηεφραίμ, Πόλα Λοϊζίδου, Ειρήνη Τομάζου, Ελένη Ττόφαλου, Αιμιλία Γερούδη, Αλεξάνδρα Μίτσιγκα και Λένια Μάρκου, όπως και το προσωπικό μερικής απασχόλησης, κυρίως φοιτήτριες της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Κύπρου.

Το Μαθητικό Οικοτροφείο λειτουργούσε μόνο κατά την περίοδο που ήταν ανοικτά τα σχολεία. Όμως οι κατοχικές Αρχές, από τα Χριστούγεννα του 1979 μέχρι και τα Χριστούγεννα του 1984, δεν επέτρεπαν στα παιδιά που είχαν υπερβεί το δωδέκατο έτος της ηλικίας να επισκέπτονται τις οικογένειές τους κατά την περίοδο των διακοπών. Χρονιά χαρμολύπης! Μόνο τα μικρότερα παιδιά, κι αυτά μετά από δύσκολες και επίπονες διαδικασίες, μπορούσαν να επισκεφθούν για δεκαπέντε μέρες τους εγκλωβισμένους γονείς τους. Συγκεντρωμένοι όλοι στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλλας, περιμέναμε με αγωνία να ακουστεί το όνομά μας. Στο άκουσμα του ονόματος, η χαρά ζωγραφιζόταν στα παιδικά προσωπάκια. Οι υπόλοιποι όμως; Δάκρυα και πόνος στις παιδικές ψυχούλες! Δυστυχώς, ήμουν κι εγώ ένα από τα παιδιά που πονούσαν, καθώς ήμουν εκτός ηλικιακού ορίου…

Και εδώ έρχεται πάλι η φροντίδα της κυρίας Βούλης! Ίσως το πιο δύσκολο από τα καθήκοντα που είχε αναλάβει ήταν να βρει τις οικογένειες που θα φιλοξενούσαν τα παιδιά των εγκλωβισμένων κατά τις περιόδους των διακοπών των Χριστουγέννων και του Πάσχα, αλλά και του καλοκαιριού. Οι πιο τυχεροί από εμάς είχαν στις ελεύθερες περιοχές κάποιον συγγενή: θεία, θείο ή νονά και νονό… Η Κοινότητα Ριζοκαρπάσου έχει πολλούς απόδημους στην Αγγλία, την Αφρική και την Αυστραλία, επομένως ήταν σχεδόν αδύνατο να βρεθούν τα οικονομικά μέσα για να ταξιδέψουν τα παιδιά αεροπορικώς. Έτσι, άρχιζε ο αγώνας της κυρίας Βούλης για να βρεθούν οι κατάλληλες ανάδοχες οικογένειες για τη φιλοξενία μας…

Άνθρωπος ταπεινός, απλός και εργατικός, με αστείρευτη διάθεση για προσφορά, με ζήλο και ευσυνειδησία. Αλλά και μια δυναμική μορφή, ικανότατη και αποφασιστική. Στοργική πάντα, προσπαθούσε να μεταδώσει «στα παιδιά της» –έτσι μας ένιωθε– την αγάπη για το πολύπαθο νησί μας και την ιστορία του, για κάθε ωραίο και αληθινό, για τις αξίες και τα ιδανικά του Ελληνικού Πολιτισμού. Αλλά, πάνω απ’ όλα, με το παράδειγμά της, μας δίδασκε το σεβασμό και την αγάπη στο συνάνθρωπο. Ως πρεσβυτέρα, ήταν μαζί με τον πατέρα Λουκά οι πνευματικοί μας σύμβουλοι, που μας βοήθησαν στη διάπλαση της ψυχής και της ταυτότητάς μας. Είμαι βέβαιη ότι ο πατέρας Λουκάς μάς βλέπει από τον ουρανό. Η ψυχή του είναι πάντα ανάμεσά μας και μεσιτεύει για εμάς!

Για να ελαφρύνουμε κάπως το κλίμα, ας απαριθμήσουμε τους ρόλους που διαδραμάτισε για μας η κυρία Βούλη. Λοιπόν, ήταν Διαιτολόγος-διατροφολόγος και Υπεύθυνη προμηθειών, Σκηνοθέτης, Διευθύντρια χορωδίας, Ενδυματολόγος, Οδηγός ταξί, Επισκέπτρια Νοσοκομείων, Ξενοδόχος και Διοργανώτρια εκδρομών. Ας τα δούμε αυτά πιο αναλυτικά, μέσα από τις ανεξίτηλες αναμνήσεις μας.

• Διαιτολόγος-διατροφολόγος και Υπεύθυνη προμηθειών: Η κυρία Βούλη είχε την ευθύνη κατάρτισης του εβδομαδιαίου διατροφολογίου στο Μαθητικό Οικοτροφείο, φροντίζοντας να λαμβάνουν οι οικότροφοι ποιοτικό και υγιεινό φαγητό. Όταν η νεαρή τότε, αδιόριστη καθηγήτρια Οικιακής Οικονομίας, Μαρία Παναγίδου έβαλε όσπρια Δευτέρα και Παρασκευή, μακαρόνια με κιμά την Τετάρτη και φαγητά με βάση το κρέας την Τρίτη, την Πέμπτη και το Σαββατοκύριακο, η κυρία Βούλη προβληματίστηκε. Κάλεσε την κυρία Παναγίδου και την συμβούλεψε: «Άλλαξέ το, Μαρία μου! Καλό είναι Τετάρτη και Παρασκευή τα κορίτσια να νηστεύουν». Μέχρι σήμερα η κυρία Βούλη ανησυχεί μήπως και στενοχώρησε τότε την αγαπημένη της συνεργάτιδα. Αλλά μάλλον κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Εκείνοι που συχνά όμως δυσανασχετούσαν μαζί της, λέγοντας «Πότε θα φύγει από τη μέση η παπαδιά;», ήταν οι υπεύθυνοι των υπεραγορών, που, ύστερα από προσφορές, τροφοδοτούσαν το μαγειρείο του Μαθητικού Οικοτροφείου με κάθε είδους τρόφιμα και πρώτες ύλες για το μαγείρεμα και την καθαριότητα. Πολλές ήταν οι φορές που η κυρία Βούλη, αφού έλεγχε προσεκτικά τις προμήθειες, δεν παραλάμβανε κάτι λόγω κακής ποιότητας και το επέστρεφε. Πώς να μην γκρινιάζουν, λοιπόν;

Και περνάμε στις… καλλιτεχνικές της επιδόσεις

• Σκηνοθέτης: Πόσα και πόσα θεατρικά έργα δεν σκηνοθέτησε, με πρωταγωνίστριες τα κορίτσια του Μαθητικού Οικοτροφείου… Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα δίναμε πάντα παραστάσεις με προσκεκλημένους τον εκάστοτε Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη σύζυγό του, τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και άλλους κρατικούς αξιωματούχους.

• Διευθύντρια χορωδίας: Ναι, από την κυρία Βούλη μάθαμε τα παραδοσιακά Κάλαντα και τους ύμνους των Χριστουγέννων – Χριστός γεννάται δοξάσατε…, Η Παρθένος σήμερον… και τόσα άλλα. Αχ, κυρία Βούλη, πώς άντεξαν τα αυτιά σας με τις παραφωνίες μας!

• Επιπλέον, ήταν και η ενδυματολόγος μας, όχι όμως, μόνο για τις θεατρικές παραστάσεις. Κάθε Χριστούγεννα και Πάσχα, όπως και στην αρχή της σχολικής χρονιάς, με επικεφαλής την κυρία Βούλη κάναμε ομαδική εξόρμηση σε καθορισμένα καταστήματα, για να πάρουμε ρούχα και παπούτσια της επιλογής μας. Καινούρια ρούχα και παπούτσια!

• Σε ρόλο οδηγού ταξί την θυμούνται καλύτερα πέντε έφηβοι τότε: ο Ανδρέας Χρονίας, ο Κυριάκος Γιωργαλλής, ο Νίκος Ξυνιάτου, ο Πέτρος και ο Μιχάλης Χατζηφιλίππου. Η παρέα, με οδηγό την κυρία Βούλη, έπρεπε να μεταφερθεί στα Γραφεία του Ερυθρού Σταυρού. Μα έλα που κάποια στιγμή το παραφορτωμένο ΦΙΑΤάκι άρχισε να αγκομαχάει, ανήμπορο να βγάλει την ανηφόρα. Τα αγόρια τότε κατέβηκαν και το έσπρωξαν, κι έτσι έφτασαν στον προορισμό τους!

• Επισκέπτρια σε Νοσοκομείο: Εκείνα τα δύσκολα χρόνια, πολλοί εγκλωβισμένοι έρχονταν ολομόναχοι για νοσηλεία στο Γενικό Νοσοκομείο. Η κυρία Βούλη τους επισκεπτόταν για να τους πει έναν λόγο παρηγοριάς και να ρωτήσει τους θεράποντες ιατρούς για την πορεία της υγείας τους. Κι αυτό, βέβαια, τα απογεύματα, εκτός ωρών εργασίας. Αλλά και πολλά χρόνια αφότου αφυπηρέτησε δεν έπαψε να ενδιαφέρεται. Χαρακτηριστική είναι η επίσκεψή της, στις 8 Αυγούστου του 2016, στη μακαριστή Μαρία Μηνά, που νοσηλευόταν στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας με σοβαρά προβλήματα υγείας. Η κυρία Βούλη, που τυχαία το είχε μάθει, ανέβηκε στο δωμάτιό της, να την δει και να της κάνει συντροφιά. Μα τότε η άρρωστη, με τρεμάμενη φωνή, κράτησε το χέρι της μέσα στο δικό της, το φίλησε και της είπε: «Σε ευχαριστώ για ό,τι έκανες για τα παιδιά μου και τα παιδιά του κόσμου! Ο Θεός σε έστειλε στον δρόμο τους».

• Για πολλά χρόνια, η κυρία Βούλη ήταν η ξενοδόχος των Ριζοκαρπασιτών. Το σπίτι της ήταν πάντα ανοικτό για να φιλοξενήσει τους γονείς μας, καθώς οι περισσότεροι δεν είχαν πού να μείνουν στις ελεύθερες περιοχές. Η διακίνηση των εγκλωβισμένων γινόταν κάθε Παρασκευή, αφού υπέβαλλαν αίτηση στις Αρχές του Ψευδοκράτους, δηλώνοντας ότι επιθυμούσαν να επισκεφθούν τα παιδιά τους για οκτώ μέρες. Όταν, μετά από αναμονή ενός μηνός, έπαιρναν την πολυπόθητη έγκριση, έρχονταν με λεωφορείο, φορτωμένοι με όλα τα παραδοσιακά εδέσματα του χωριού μας: ψωμιά πίτες, γεννόπιτες, φλαούνες, αυγοτές, φρούτα, χόρτα και πολλά άλλα! Όμως, όσοι είχαν συγγενείς στην Πάφο ή τη Λεμεσό, ήταν αδύνατο να προλάβουν να βρεθούν στα Γραφεία του Κυπριακού Ερυθρού Σταυρού νωρίς το πρωί της ερχόμενης Παρασκευής, για να μπουν στο λεωφορείο και να επιστρέψουν στο Ριζοκάρπασο. Έπρεπε και γι’ αυτούς να βρεθεί μια λύση. Στο σπίτι της πολυμελούς οικογένειας της κυρίας Βούλης, μπορεί να μην περίσσευαν τα δωμάτια ούτε οι ανέσεις, περίσσευε όμως η αγάπη. Κι έτσι εκεί, για χρόνια, φιλοξενήθηκαν πολλοί εγκλωβισμένοι. Μου διηγήθηκε η κυρία Σοφία Ξυνιάτου: «Αχ, η Βούλη μας… Παραπάνω από αδερφή έχω την. Μαγειρεύαμε μαζί για όλη την οικογένεια και ποτέ δεν ένιωσα ξένη στο σπίτι της. Είχα κοντά μου και τον Τάσο μου, μικρό τότε και ζωηρό, που ήθελε μουσική για να κοιμηθεί! Γι’ αυτό τον φωνάζαμε Λαλαλά! Του έβαζε η Βούλη μουσική στο ραδιόφωνο κι έτσι κοιμόταν».

• Και ως διοργανώτρια εκδρομών διέπρεψε η τιμώμενη απόψε. Αξέχαστες εκδρομές, σταθμοί στη ζωή μας! Όπως εκείνη στο χιονισμένο Τρόοδος! Πρώτη φορά στη ζωή μας βλέπαμε χιόνι! Κυλιόμασταν πάνω του, παίζαμε χιονοπόλεμο, ήμασταν ξανά κανονικά, χαρούμενα παιδιά! Φρόντιζαν γι’ αυτό όλες οι αγαπημένες μας υπεύθυνες, που μας συνόδευαν με τις οικογένειές τους. Δεν έλειπαν βέβαια και οι επισκέψεις-προσκυνήματα σε μοναστήρια και εκκλησίες, σε όλες τις ελεύθερες περιοχές του νησιού.

Αλλά, πάνω απ’ όλα, η κυρία Βούλη ήταν πάντα παρούσα στις χαρές και στις λύπες μας! Βρέθηκε στους γάμους των περισσοτέρων από εμάς! Στο σημείο αυτό, θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ σε ένα προσωπικό περιστατικό. Στις 12 Ιουνίου του 1992, τελειόφοιτη στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου, έγραφα τελικές εξετάσεις. Τέλειωσα την εξέταση στο μάθημα της Ψυχολογίας και κατευθύνθηκα στα Γραφεία του Ερυθρού Σταυρού, για να παραλάβω τον πατέρα μου. Τον περίμενα για τα καλέσματα του γάμου μου, που θα γινόταν σε λίγο καιρό. Αντί για εκείνον, όμως, είδα την κυρία Βούλη. Πολύ διακριτικά, με πλησίασε και με ρώτησε: «Κορίτσι μου, αρχίσατε τα καλέσματα;» «Όχι, περίμενα τον πατέρα μου. Όπως φαίνεται δεν τον ενέκριναν, άρα θα έρθει την ερχόμενη Παρασκευή», της απάντησα. Το είχα θεωρήσει πολύ φυσικό, καθώς δεν υπήρχε τρόπος να μας ειδοποιήσουν! Τότε η αγαπημένη μου κυρία Βούλη με έβαλε στην αγκαλιά της και ψιθύρισε: «Νίκη μου, μήπως είσαι έγκυος, παιδί μου;» Εγώ, αμήχανη, της απάντησα: «Να τελειώσω τις σπουδές μου, να γίνει ο γάμος και έχουμε καιρό! Είμαι μικρή ακόμα!» Δεν θα ξεχάσω ποτέ την ανακούφισή της από την απάντησή μου. Χαιρέτισα και έφυγα για το διαμέρισμά μας, στα Λατσιά, όπου έμενα με τον αδερφό μου, τον Ανδρέα, που ήταν τότε στρατιώτης. Μετά από λίγο, μπήκε κατάχλομος ο αρραβωνιαστικός μου, ο Πανίκος. Ερχόταν από την κλινική, όπου είχε γεννήσει η αδερφή του. Κι έτσι, από το δικό του στόμα, έμελλε να μάθω ότι δύο μέρες νωρίτερα, στις 10 Ιουνίου, είχε φύγει από τη ζωή, σε ηλικία μόλις 52 χρόνων, ο πατέρας μας, Αναστάσης Χρονίας, ύστερα από βαρύ έμφραγμα. Τον θρήνο μου διέκοψε το χτύπημα του κουδουνιού της πόρτας! Ήταν η κυρία Βούλη, που είχε έρθει να μας συμπαρασταθεί. Μου μίλησε από καρδιάς, με απέραντη γλυκύτητα, βεβαιώνοντάς με ότι θα είναι δίπλα μας σε ό,τι χρειαστούμε. Δεν ήταν ανάγκη να μου το πει. Το ήξερα. Κι ύστερα μας συμβούλεψε να είμαστε αγαπημένοι και ενωμένοι, και να στεκόμαστε πάντα ο ένας στον άλλο. Ο γάμος μας, φυσικά, αναβλήθηκε για την επόμενη χρονιά…

Το βέβαιο είναι ότι η κυρία Βούλη, που ΔΕΝ ήταν μόνο κοινωνική λειτουργός, άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα της σε κάθε εγκλωβισμένο Ριζοκαρπασίτη και ειδικότερα στα κορίτσια του Μαθητικού Οικοτροφείου και στα αγόρια του Εφηβικού Ξενώνα!

Κυρία Βούλη,

Σας χρωστάμε ένα μεγάλο ευχαριστώ, για τη διαρκή, δυναμική, δημιουργική και ουσιαστική παρουσία σας στο πλευρό μας! Ευχαριστούμε τον Πανάγαθο Θεό που βρεθήκατε στο δρόμο μας! Όλα τα παιδιά που εσείς βοηθήσατε βρήκαν το καθένα το δικό του δρόμο. Ανάμεσά μας, δικηγόροι, εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων, τεχνίτες, υπάλληλοι, επιχειρηματίες και άλλοι, μα πάνω απ’ όλα καλοί οικογενειάρχες! Εμείς σας αγαπάμε και εξακολουθούμε να σας συμβουλευόμαστε! Και είμαστε όλοι σίγουροι ότι μας έχετε κι εσείς πάντα στις προσευχές σας.

Μέσα από την καρδιά μας, σας ευχόμαστε να είστε ευτυχισμένη με την οικογένειά σας και να δείτε αυτά που ποθείτε να γίνονται πραγματικότητα. Να είστε πάντα καλά και να έχετε την ευλογία του Θεού στη ζωή σας!

Χαίρομαι που κατορθώσαμε, έστω και αργά, να σας εκφράσουμε δημόσια τις ευχαριστίες μας, παρά τις αντιδράσεις σας. Όπως είδατε, τίποτα υπερβολικό δεν λέχθηκε. Γιατί δεν χρειαζόταν. Ήταν μια σεμνή εκδήλωση, αφιερωμένη σε εσάς, τον ταπεινό άνθρωπο, που στάθηκε δίπλα μας στα δύσκολα χρόνια της ζωής μας.

Αθηνά, Κωνσταντίνε, Χριστιάνα, Μαρία, Παυλίνα, να χαίρεστε τη μαμά σας

Photos from the recent heavy rainfall in Rizokarpasso near Έξω Μακρού.

Stunning photos from this year’s annual Christmas Concert from the enclaved schoolchildren at the Primary school in Rizokarpasso

The Acting co-chairman of the Sotos Ktoris Cultural Heritage Inter-Community Technical Committee announced the completion of the work on the MKKD.

The maintenance and restoration works of the church of Agios Synesios in Rizokarpasos have been completed. A monument of significant historical value, the eastern part of the church dates back to the 12th century AD, but also a point of reference for Rizokarpasites everywhere. The project was implemented with the financial assistance of the Church of Cyprus, while a smaller part of the cost was covered by the European Commission. The responsibility for the implementation of the project was assumed by UNDP.

The church of Agios Synesios is located in the center of Rizokarpason village. It has internal dimensions of 18.50X9 m. today. However, its current form is due to the expansion of the church to the west around the end of the 19th century, during the reign of Archbishop of Cyprus Sofroniou. Today the church of Agios Synesios consists of two consecutive inscribed cruciform churches with a dome. The original church is the eastern part and originally had dimensions of approximately 9X9 m. Both the central arch and the north arch are semi-circular both internally and externally. The southern arch was demolished at the beginning of the 20th century to build the bell tower.

The dome of the original church is cylindrical and has four windows at the four points of the horizon. It rests on the junction of the arches of the cross which are semi-cylindrical. Four strong piers support the arches and the dome in the center of the church. Both on the north and south walls of the church there are blind arches that break the monotony of the outer surfaces of the walls, as in the church of Agios Filonos on the beach of Rizokarpasos. The apses are decorated with blind arches like the apses of the church of Agios Filonos and Agios Barnabas and Hilarionos in Peristerona. The present window in the center of the arch is newer, as are the other windows in the church. The morphological elements of the church support its dating to the 12th century. When the west part of the church was added to the west in the late 19th century, the west wall of the church was demolished, the original south door closed and another opened in the south-west compartment of the original church. Then all three windows of the central arch were bricked up and the large rectangular window was opened and the original stonework was covered externally with plaster. There are no frescoes preserved in the interior.

The iconostasis and the icons of the church were built in more recent years.

Anastassis Georgiou is a loyal supporter of the Association of Rizokarpasso UK and a real credit to Rizokarpasso.  He has never missed an Association Summer Outing, Dinner & Dance or General Meeting and he has always been present at demonstrations and rallies in support of  justice for Cyprus and an end to the Turkish occupation of northern Cyprus.  He is a truly patriotic, outstanding, much loved and highly respected gentleman.  It was an honour to celebrate with Anastassis his 100th birthday together with his family and friends.

Photographs from the Vespers conducted for Apostle Andreas on 29 November 2022 at the church of Agias Triadas in Rizokarpasso. Father Zacharias officiated the service

Listen to this emotive and powerful Cypriot song dedicated to Karpasia, which has been under Turkish occupation since 1974

Lyrics: Kostas Papageorgiou
Vocals: Leonios Georgiou

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid0rwWdCTDs9Me5qXDY8EkgGfj1PFXLbyha9L24UKyUGPd9kYKemN4KuitFUVpBLDvol&id=100016688772846&sfnsn=scwspmo

Της Νάσας Παταπίου

Ο ενδυματολογικός πολιτισμός του Ριζοκαρπάσου και γενικά ο λαϊκός πολιτισμός κάθε τόπου σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με την πορεία του ανά τους αιώνες και η ανατολικότερη κωμόπολη της Κύπρου έχει μακραίωνη και πολυκύμαντη ιστορία.

Το Ριζοκάρπασο αποτελεί διάδοχο οικισμό της αρχαίας πόλης της  Καρπασίας, η οποία καταστράφηκε από τις ορδές του Άραβα χαλίφη Χαρούντ αλ Ρασίντ γύρω στον 8ο αιώνα και, έτσι, όσοι κάτοικοι επέζησαν δημιούργησαν στην ενδοχώρα, για ευνόητους λόγους προφύλαξης και άμυνας, το Ριζοκάρπασο.

Όσο για το όνομα Καρπασία, Καρπάσι ή Ριζοκάρπασο,  σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, προέρχεται  από τη λέξη «κάρπασο», το οποίο στην ινδοευρωπαϊκή σημαίνει βαμβάκι. Η ονομασία αυτή δεν είναι καθόλου τυχαία αφού στο Ριζοκάρπασο αλλά και στην περιοχή της αρχαίας Καρπασίας μία από τις κύριες ασχολίες των κατοίκων ήταν και η βαμβακοκαλλιέργεια, που σχετίζεται άμεσα με την υφαντική και με τις λαϊκές ενδυμασίες της κωμόπολης.

Επίσης, ήδη από τα μεσαιωνικά χρόνια,  αναπτύχθηκε και η μεταξουργία. Η παραγωγή  βαμβακιού και μεταξιού ήταν αρχικά o ουσιαστικός λόγος  εξαιτίας των οποίων αναπτύχθηκε  η υφαντική και μία ιδιαίτερη τοπική γυναικεία ενδυματολογία σε σχέση με τα υπόλοιπα διαμερίσματα και τις περιοχές της Κύπρου. Άλλο σημαντικό ιστορικό γεγονός που αφορά στο Ριζοκάρπασο είναι ότι υπήρξε επισκοπική έδρα. Κατά τα χρόνια της Φραγκοκρατίας, με την καθυπόταξη της ορθόδοξης εκκλησίας από τους Λατίνους, ο ορθόδοξος Eπίσκοπος Αμμοχώστου/Κωνσταντίας εξαναγκάστηκε να έχει ως έδρα το Ριζοκάρπασο ή Καρπάσι όπως ονομαζόταν τότε. 

Το Ριζοκάρπασο είναι μία κωμόπολη εκτεταμένη και αραιοκατοικημένη με πολλές φυσικές καλλονές και συγκριτικά με τα μεγέθη της Κύπρου, διαθέτει απέραντες εκτάσεις γύρω από τον οικισμό και έως τον Απόστολο Ανδρέα. Συνδυάζει λόφους και όρη, παραλίες, όρμους και λιμανάκια ή θαλάσσια περάσματα, κοιλάδες, ρυάκια και πλούσια νερά. Η νευραλγική θέση και η γειτνίαση του Ριζοκαρπάσου με τους Αγίους Τόπους, το πάλαι ποτέ Λατινικό βασίλειο της Ιερουσαλήμ, δεν προκάλεσε στην ακριτική κωμόπολη επιδρομές, λεηλασίες, αλλά έφερε τον οικισμό και τους ανθρώπους του σε στενή επαφή με άλλους λαούς όχι μόνο από την Ανατολή αλλά και από τη Δύση, όπως Φράγκους, Ισπανούς και κυρίως Καταλανούς, Ιταλούς και  πρωτίστως Βενετούς, Σικελούς, Αρβανίτες  κ.ά. 

Η έντονη ναυσιπλοΐα ανάμεσα στο θαλάσσιο πέρασμα του Ακρωτηρίου του Αποστόλου Ανδρέα και στις Κλείδες Νήσους, από το οποίο περνούσαν οι δυτικοί για να φθάσουν στην Ανατολή και οι ανατολικοί λαοί για να φθάσουν στην Κύπρο και στη συνέχεια στη Δύση, τεκμηριώνεται και από τα αναρίθμητα ναυάγια σε άγκυρες στη θαλάσσια αυτή περιοχή, δηλαδή στο πολύνησο των Κλειδών Νήσων. Ας μη λησμονούμε ότι από αυτή την περιοχή του Ριζοκαρπάσου ανεφοδιάζονταν οι Σταυροφόροι, που μάχονταν για την ανάκτηση των Αγίων Τόπων. Για τα όσα πολιτιστικά στοιχεία διαφυλάχθηκαν  στο Ριζοκάρπασο, τόσο με την κάθοδο των Αχαιών όσο και από τους Βυζαντινούς, αλλά και από τους Φράγκους και Βενετούς, σε όλους τους τομείς -ήθη, έθιμα, επιρροές στην κυπριακή ελληνική αλλά και στον ενδυματολογικό πολιτισμό μας- θα μπορούσαν να γίνουν εκτενείς μελέτες και να συνταχθούν διατριβές. 

Και η δημιουργία των λαϊκών ενδυμασιών μας οφείλεται σε πολλούς λόγους όπως ιστορικούς, κοινωνικούς, γεωγραφικούς, οικονομικούς κ.ά. Το Ριζοκάρπασο, ως απομακρυσμένος και απομονωμένος οικισμός, διαφύλαξε βυζαντινά στοιχεία, τα οποία δεν ανιχνεύονται μόνο στα δημώδη άσματα, στη διάλεκτό μας ή στα αρτοσκευάσματά μας, αλλά και στον λαϊκό ενδυματολογικό μας πολιτισμό.

Ένα άλλο σημαντικό ιστορικό γεγονός που αφορά στην κωμόπολη Ριζοκαρπάσου και συνδέεται και με τα πολιτιστικά αγαθά της  είναι και η ανάδειξη κατά τον 15ο αιώνα του οικισμού, συγκεκριμένα το 1472 σε κομητεία, από τον τελευταίο Φράγκο βασιλιά Ιάκωβο Β’ Lusignan, σύζυγο της θρυλικής βασίλισσας Αικατερίνης Κορνάρο.

Σημειωτέον ότι η κομητεία περιλάμβανε και δύο άλλα μικρά χωριά που ανάγονται στους βυζαντινούς χρόνους την  Αναχίδα και τη Σελενιά, που χάθηκαν με την πάροδο των αιώνων. Και παρεμπιπτόντως, αναφέρω τονίζοντας ότι πρόκειται για κομητεία Ριζοκαρπάσου και όχι κομητεία Καρπασίας, όπως εσφαλμένα αναπαράγεται ήδη από τον 19ο αι. Οι πηγές του 15ου αι. είναι σαφέστατες σχετικά με τι ακριβώς περιλάμβανε η κομητεία Carpasso (Ριζοκάρπασο), μόνο δηλαδή το Ριζοκάρπασο και τα δύο μικρά χωριά Αναχίδα και Σελενιά, που έσβησαν κατά τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας. Η εσφαλμένη ερμηνεία, επαναλαμβάνω, προέκυψε από το γεγονός ότι κατά τη Λατινοκρατία και έως τα μέσα του 16ου αιώνα τόσο ολόκληρη η χερσόνησος όσο και το Ριζοκάρπασο αποδίδονται με το ίδιο όνομα Carpasse ή Carpasso, τόσο από τους Φράγκους όσο και τους Βενετούς.

Η βυζαντινή, ωστόσο, ονομασία της Καρπασίας ήταν, όπως κατέδειξα με βάση αρχειακή τεκμηρίωση, Ακρωτίκη. Το Ριζοκάρπασο, επίσης, σχετίστηκε με σημαντικές φεουδαρχικές οικογένειες όπως τους Rochas (Ρουχιά), τους Λουζινιάν, τους Verny, τους Κορνάρους, τους Φαβρίκιους, τους Ιουστινιάνη κ. ά. Και ο ιστορικός Φλώριος Βουστρώνιος τον 16ο αιώνα τονίζει ότι στο Ριζοκάρπασο ζούσαν ευγενείς. Ο ιδιαίτερος ενδυματολογικός πολιτισμός του Ριζοκαρπάσου, που περιλαμβάνει τη σαγιά, το δουμπλέττι και το ρουτζιέττι με τη σάρκα, είναι άμεσα συνδεδεμένα και με την ιστορία της κωμόπολης.

 Η  ριζοκαρπασίτικη ή ευρέως γνωστή ως καρπασίτικη σαγιά 

Η ονομασία σαγιά προέρχεται από το βυζαντινό «σαγίον» και αυτό από το λατινικό sagia, sagum-sagus, που σημαίνει ένδυμα και υφαίνεται από βαμβακερό νήμα, το οποίο επεξεργάζονταν οι γυναίκες από τη συλλογή του βαμβακιού, τη μετατροπή του σε βαμβακερή κλωστή, το βάψιμο των νημάτων  με φυσικούς τρόπους έως την ύφανση και το ράψιμο της σαγιάς. Η σαγιά υφαίνεται σε τρία πανομοιότυπα κομμάτια, οπίσθιο, δύο εμπρόσθια και δύο κομμάτια για τα μανίκια. 

Από τον ώμο και κάτω έως τη μέση το ύφασμα της σαγιάς είναι σκέτο και μετά μπαίνουν τα χρώματα ανάλογα με τις αισθητικές προτιμήσεις της υφάντρας. Έτσι, υφαίνονται οι λεγόμενες «πίττες», όπως αποκαλούνται ή «λούρες» σε χρώματα μαύρο, μπλε σκούρο, «γιαλλουρί» δηλαδή μπλε ανοικτό, κόκκινο, «σιετταρί» δηλαδή πορτοκαλί, «μολοσί» δηλαδή πράσινο σκούρο της μολόχας, «λαζαρί» δηλαδή κίτρινο και καφετί.

 Όλη η σαγιά ραβόταν στο χέρι με πισωβελονιά για την ένωση δύο κομματιών υφάσματος γνωστή ως «αρπατζίκι». Όλες αυτές οι εργασίες αφορούν στον μανικωτό επενδύτη που φτάνει πιο κάτω από το γόνατο και έχει πλατειά μανίκια με σχισμή/άνοιγμα στο κάτω μέρος /άκρο. Στη δεξιά πλευρά, λίγο πιο πάνω από τη μέση, η σαγιά έχει τσεπάκι, το οποίο μάλλον ήταν επιπρόσθετο διακοσμητικό παρά για χρήση.

Η ριζοκαρπασίτικη σαγιά εκτός από τον μανικωτό επενδύτη αποτελείται και από ολομέταξο πουκάμισο που φοριέται από μέσα και είναι 15-20 εκατ. πιο μακρύ από τη σαγιά, δηλαδή τον μανικωτό επενδύτη. Επίσης αποτελείται και από σαλβάρι «βρατζί» του οποίου το πάνω μέρος είναι βαμβακερό και αυτό που φοριέται κάτω από τη σαγιά μεταξωτό, «ταϊστό κουκκουμωτό», δηλαδή σουρωτό με κορδόνι κάτω από τον αστράγαλο. Στη μέση φοριέται το λεγόμενο «ζωνί» που είναι μαντήλι τριανταφυλλωτό για να τονίζεται η μέση και στο κεφάλι μαντήλι καφέ «κρασάτο» με μπιμπίλα. Τα μανίκια φοδράρονται στην άκρη, συνήθως με ύφασμα βαμβακερό σε μπλε ή σε κόκκινο χρώμα συνήθως με λαχούρια, δηλαδή τύπος σχεδίου σε υφάσματα από τη Λαχώρη/Πακιστάν, όπως λέμε δαμασκηνό από τη Δαμασκό κτλ.

  Για να υφανθεί η σαγιά όλες οι εργασίες περνούσαν από τα χέρια της Ριζοκαρπασίτισσας, από το φύτεμα του βαμβακιού που έδινε την πρώτη ύλη, τη βαμβακερή κλωστή και τη συλλογή του βαμβακιού που έπρεπε να γίνει πριν βγει ο ήλιος. Στη συνέχεια γινόταν η επεξεργασία του, δηλαδή  το «ξεκάρυσμα» και  το «ξεσπόρκασμα» με χειροκίνητη μηχανή. Μετά το «ξεσπόρκασμα» δόξευαν το βαμβάκι για  να γίνει αφράτο και για να ανοίξουν οι ίνες του και το τύλιγαν σε κουβάρια ανάλαφρα, τις ονομαζόμενες «κουκούλες». Ακολουθούσε το γνέσιμο στο αδράχτι για να γίνει κλωστή και μετά το έκαναν θηλιές, τα ονομαζόμενα «καγκάλια». Σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο βαψίματος, το καφετί χρώμα γινόταν με φλοιούς των δένδρων και με τα εξωτερικά φύλλα των κρεμμυδιών (φυλλοκρέμμυδα). Το κόκκινο χρώμα το πετύχαιναν με τις φλούδες των ροδιών (ροδότσεφλα), τα οποία στέγνωναν και τα έβραζαν αλλά και από τα φύκια και τη χλωρίδα της θάλασσας. Το αποκαλούμενο «σιετταρί», δηλαδή το πορτοκαλί ήταν αποτέλεσμα του συνδυασμού λαζάρων (κίτρινες μαργαρίτες) με εξωτερικά φύλλα κρεμμυδιών.

Για να ετοιμαστεί  το νήμα για την ύφανση  χρειαζόταν να γίνει πρώτα το «ψύσιασμα», δηλαδή ετοιμασία κόλλας για να είναι το νήμα πιο στέρεο. Η κόλλα αυτή ήταν αραιός χυλός με αλεύρι και κοχλαστό νερό όπου βουτούσαν τα «καγκάλια»  και το «εκάννιζαν», δηλαδή το μετέφεραν σε μεγάλα χοντρά μασούρια από καλάμι. Μετά «έσυρναν το παννί» και έπαιρναν «άξαμο» στον τοίχο ανάλογα με το φάρδος που είχε το κτένι υπολόγιζαν και «έσυρναν» τις κλωστές. Η εργασία αυτή ήταν πολύ σημαντική, γινόταν από πεπειραμένες υφάντρες και ονομαζόταν «σύρμα» στην Κυπριακή, ενώ στην πανελλήνια στημόνι.

Η αρχοντική ενδυμασία με βυζαντινές ρίζες

Το ριζοκαρπασίτικο ρουτζιέττι, η πανέμορφη και αρχοντική αυτή λαϊκή ενδυμασία, έχει καταβολές από το Βυζάντιο και μακρά ιστορία. Τι είναι όμως τελικά το ρουτζιέττι; Πρόκειται για μια πλούσια μακριά πτυχωτή φούστα από βαμβακερό ύφασμα την οποία έβαφαν με φλοιούς πεύκου και έπαιρνε  ερυθροβύσσινο χρώμα. Συνήθως το ρουτζιέττι έφερε κάτω χαμηλά και ένα φαρδύ περίγυρο σε χρώμα λευκό. Μπορούσε να φορεθεί και ως επενδύτης στους ώμους.

Το διασωθέν στο Ριζοκάρπασο ρουτζιέττι κατάγεται απευθείας από «το πορφυρό ένδυμα των ζωστών ευγενίδων του Βυζαντίου». Πρόκειται για ερυθροβύσσινο νυφικό ένδυμα με ζώνη στη μέση. Έχουμε αμέτρητες περιγραφές για τον ριζοκαρπασίτικο γάμο όπου οι νύφες φορούσαν ρουτζιέττι. Ρουτζιέττι ονομάστηκε από το χρώμα του. Η λέξη προέρχεται από την παλαιά γαλλική roget/rouget απ’ όπου προήλθε το κυπριακό ρουτζιέττι – ροζέττι και κατέληξε σε ρουτζιέττι από το ιταλικό rocchetto και roccetto.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η γνωστή ως στολή Αμαλίας, που είχε καθιερωθεί  γύρω στα 1830 από την εν λόγω βασίλισσα ως επίσημη ενδυμασία της Αυλής και η οποία προέκυψε από συγκερασμό στοιχείων διαφόρων παραδοσιακών ελληνικών ενδυμασιών σε συνδυασμό με δυτικοευρωπαϊκά στοιχεία σε εθνική γυναικεία φορεσιά, δεν έχει καμιά σχέση με το ριζοκαρπασίτικο ρουτζιέττι. Τόσο το ρουτζιέττι όσο και το δουμπλέττι μαρτυρούνται από τα μεσαιωνικά χρόνια, έχουν ρίζες βυζαντινές αλλά και στοιχεία και επιρροές από ενδυμασίες της Δύσης. Ας υπομνησθεί εδώ η σχέση του Ριζοκαρπάσου με ευγενείς βυζαντινές   αλλά και δυτικές οικογένειες, που μετέφεραν οπωσδήποτε εκεί έναν πλούσιο   ενδυματολογικό πολιτισμό. Τέτοιες οικογένειες ήταν οι Καντακουζηνοί, οι Παλαιολόγοι, ή ο κλάδος των Κορνάρων του Ριζοκαρπάσου (Cornari del Carpasso), που ήρθαν σε επιγαμίες με τους Παλαιολόγους, αφού ένας γιος του φεουδάρχη του Ριζοκαρπάσου Γοδεφρείδου Κορνάρου ονομαζόταν Παλαιολόγος. Στο Ριζοκάρπασο εγκαταστάθηκαν επίσης η καταλανική οικογένεια των Verny με ρίζες από τη Μαγιόρκα, οι Ιουστινιάνη με ρίζες και από τη Βενετία και το Βυζάντιο, οι Βενετοί Κονταρίνοι, οι Αραγώνιοι Φαβρίκιοι κ.ά.  Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η σύζυγος του φεουδάρχη του Ριζοκαρπάσου και των Αγριδιών Ριζοκαρπάσου καταγόταν από τους Παλαιολόγους και ήταν δέσποινα επί των τιμών στην Αυλή της βασίλισσας Ελένης Παλαιολόγου Lusignan.

Το ρουτζιέττι φοριόταν με μεταξωτό πουκάμισο/μπλούζα από μέσα και απ’ έξω μαύρη βελούδινη ζακέτα, γνωστή στην κυπριακή ελληνική ως σάρκα, η οποία έφερε συνήθως κέντημα με χρυσή κλωστή. Η λέξη σάρκα προέρχεται από το σηρικόν, που σημαίνει μεταξωτό. Η λέξη αυτή πέρασε στη Δύση ως sarica  και επέστρεψε σε εμάς, αντιδάνειο, ως σάρκα. Η χρυσή κλωστή με την οποία ήταν κεντημένη η σάρκα παραπέμπει στο διασημότατο κατά τα μεσαιωνικά χρόνια χρυσό νήμα της Κύπρου (filato de Cipro). Ήταν λινή κλωστή με χρυσοκλωστή με την οποία ήταν κεντημένα στις ενδυμασίες των ευγενών τα οικόσημά τους. Ο ενδυματολογικός πολιτισμός του Ριζοκαρπάσου, όπως αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στις πηγές και πραγματοποιώντας έρευνα, είναι πλούσιος, μοναδικός και ιδιαίτερος σε ολόκληρη την Κύπρο αλλά και στον ελλαδικό χώρο.

Το Ριζοκάρπασο έχει και το δουμπλέττι, άλλο ένα ένδυμα με ρίζες από τη μεσαιωνική δύση. Πρόσφατη έρευνα κατέδειξε ότι το δουμπλέττι, το οποίο  αναφέρεται σε κείμενο του 15ου αι. σχετικό με την Κύπρο, ήταν ένδυμα ανδρικό και σχετικό με ιεράρχες. Το ριζοκαρπασίτικο δουμπλέττι, ωστόσο, είναι ποδήρης φούστα βαμβακερή και πλούσια σε πτυχώσεις, που τη φορούσαν και πάλι οι αρχόντισσες Ριζοκαρπασίτισσες έως και τα μέσα του περασμένου αιώνα. Το δουμπλέττι είχε διπλή χρήση, όπως υπονοείται και από το ίδιο το όνομά του. Μπορούσε να φορεθεί ως φούστα αλλά και ως επώμιο ένδυμα τον χειμώνα για να ζεσταίνει. Η λέξη δουμπλέττι προέρχεται από την παλαιά γαλλική λέξη doublet, απαντά σε όλες τις λατινογενείς γλώσσες και σημαίνει και σ’ αυτές ένδυμα αλλά με διαφοροποιήσεις.

To ρουτζιέττι και το δουμπλέττι, οι ριζοκαρπασίτικες πτυχώσεις που είχαν υφανθεί με βαμβακερό ριζοκαρπασίτικο νήμα επεξεργασμένο από ριζοκαρπασίτικα χέρια και στη συνέχεια ραμμένα από τα ίδια χέρια με πλούσιες πτυχώσεις, είχαν αναδειχθεί σε μία σημαντική έκθεση στην Αθήνα στην οποία είχαν λάβει μέρος, μεταξύ άλλων, μουσεία όπως το Μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου του Λονδίνου, αλλά και διάσημοι οίκοι μόδας. Στη σπουδαία αυτή ενδυματολογική έκθεση, που διοργανώθηκε πριν από μια δεκαπενταετία και είχε  στόχο να συνδέσει την αρχαία ελληνική ενδυμασία με το σύγχρονο ένδυμα και να δείξει ότι μπορείς να τυλίξεις και να διαβάσεις την ιστορία του κόσμου στις πτυχώσεις ενός έξυπνα διπλωμένου υφάσματος, εκεί, ανάμεσα στα άλλα σημαντικά εκθέματα περίοπτη θέση είχαν από την Κύπρο ως μόνη εκπροσώπηση το ριζοκαρπασίτικο δουμπλέττι και το ρουτζιέττι, μοναδικά πολιτιστικά αγαθά του Ριζοκαρπάσου.

Δίπλα στα διάσημα και πολυτελή ενδύματα των Κρίστιαν Ντιορ, Ζαν Πατού, Μπαλεντσιάκα και του Ιάπωνα Μιγιάκε, που ανέδειξε το πλισωτό ένδυμα, ήταν και τα ριζοκαρπασίτικα δουμπλέττι και ρουτζιέττι, δύο παντελώς άγνωστα  παραδοσιακά ενδύματα στην υπόλοιπη Κύπρο αλλά και στον ελλαδικό χώρο.

Τα εκθέματα αυτά, οι ριζοκαρπασίτικες αυτές πτυχώσεις, μετέφεραν στην υφή του υφαντού βαμβακερού υφάσματός τους όχι μόνο την αγάπη, τον μόχθο, τον εκλεπτυσμό, τη δημιουργική φαντασία, τις ενδυματολογικές προτιμήσεις της  καλλιτέχνιδας Ριζοκαρπασίτισσας υφάντρας, αλλά και την κυτταρική μνήμη των προγόνων μας και κυρίως τη μακραίωνη και πολυκύμαντη ιστορία μας. Εμείς, ως ζώσα παράδοση, οφείλουμε όχι μόνο να διασώσουμε και να καταγράψουμε την ιστορία τους, αλλά και να αναδείξουμε αυτόν τον μοναδικό ενδυματολογικό πολιτισμό, που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας…

*  Ιστορικός-ερευνήτρια